W prawie przyjmuje się, iż odrzucenie spadku jest czynnością przekraczającą zakres tzw. zwykłego zarządu majątkiem małoletniego dziecka (tj. dziecka poniżej 18 r.ż.) jak i osoby ubezwłasnowolnionej. W związku z tym, aby rodzic bądź opiekun mógł złożyć przed sądem lub przed notariuszem w imieniu małoletniego dziecka bądź podopiecznego oświadczenie o odrzuceniu spadku, musi w pierwszej kolejności uzyskać zgodę sądu opiekuńczego na dokonanie tej czynności.
Gdy z wnioskiem tym występuje rodzic w imieniu małoletniego dziecka – właściwym miejscowo sądem opiekuńczym jest sąd rejonowy – wydział rodzinny, w rejonie którego znajduje się miejsce zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską – czyli miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska, lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej. Podobnie wygląda kwestia związana gdy z wnioskiem występuje opiekun (osoby małoletniej, ubezwłasnowolnionej).
Sąd opiekuńczy udzieli zgody o odrzuceniu spadku, jeżeli na podstawie przedstawionych przez wnioskodawcę informacji i dokumentów dojdzie do wniosku, że odrzucenie spadku jest w interesie małoletniego. W praktyce oznacza to, iż musimy wykazać że długi spadkowe przekraczają wartość stanu czynnego spadku – aktywów spadkowych, czyli pozostałych po spadkodawcy dóbr majątkowych.
Wniosek do sądu opiekuńczego o udzielenie zgody na odrzucenie spadku należy bezwzględnie złożyć przed upływem 6 miesięcy od dowiedzenia się o tytule powołania dziecka/podopiecznego do spadku i najlepiej uczynić to niezwłocznie, nie czekać na ostatnią chwilę. Złożenie wniosku w sądzie rodzinnym powoduje zawieszenie biegu terminu do złożenia o odrzuceniu spadku i termin ten biegnie dalej od momentu uprawomocnienia się postanowienia sądu rodzinnego.
Należy pamiętać, że uzyskanie postanowienia sądu opiekuńczego o udzieleniu zgody na odrzucenie spadku, to jedynie pierwszy etap działania. Drugim etapem jest złożenie przed notariuszem lub przed sądem oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego dziecka/podopiecznego. W tym celu, po uprawomocnieniu się postanowienia sądu opiekuńczego (po 21 dniach od jego ogłoszenia, jeżeli żadna ze stron nie wniosła w tym terminie apelacji lub nie złożyła wniosku o sporządzenie pisemnego uzasadnienia), należy niezwłocznie wystąpić do sądu opiekuńczego z wnioskiem o doręczenie odpisu postanowienia ze stwierdzeniem jego prawomocności, a następnie mając przedmiotowe postanowienie, udać się do notariusza lub wystąpić do sądu, celem złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku.
Jeśli sąd opiekuńczy nie udzieli zgody na odrzucenie spadku – nie należy wpadać w panikę; osoba małoletnia jak i osoba ubezwłasnowolniona będzie dziedziczyć z dobrodziejstwem inwentarza, czyli będzie odpowiadać za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Należy wówczas zadbać o sporządzenie wykazu inwentarza lub spisu inwentarza spadku, by w przypadku dochodzenia roszczeń przez wierzycieli powoływać się na przedmiotowy dokument.
