Współczesne ustawodawstwa przewidują rozmaite rozwiązania, mające zabezpieczyć sytuację majątkową określonych członków najbliższej rodziny spadkodawcy w przypadku, w którym ten ostatni sam należycie by o to nie zadbał. Rozwiązania te w mniejszym lub większym stopniu ograniczają swobodę testowania, prowadząc do tego, że określona część majątku spadkodawcy trafi do członków jego najbliższej rodziny. Do najczęściej dziś stosowanych konstrukcji tego typu należą: system rezerwy, system zachowku oraz system roszczeń alimentacyjnych .Polski kodeks cywilny realizuje ochronę najbliższych osób rodziny zmarłego przede wszystkim przez zachowek. Zachowek to określona wartość, którą najbliższe osoby powinny otrzymać od spadkodawcy w postaci darowizny, powołania do spadku lub zapisu (zwykłego lub windykacyjnego). Prawo do zachowku przysługuje zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, ale jedynie wtedy, gdy byliby powołani do spadku z ustawy, a zatem są najbliższymi dziedzicami ustawowymi. Prawo do zachowku powstaje ex lege z chwilą otwarcia spadku i przysługuje zarówno w przypadku dziedziczenia testamentowego, jak i ustawowego. Ten ostatni wejdzie w grę wtedy, gdy z uwagi na istnienie darowizn doliczanych do spadku, odziedziczony udział nie pokrywa zachowku uprawnionego.
Zachowek wynosi połowę, a jeśli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeśli zstępny uprawniony jest małoletni: 2/3 udziału spadkowego, który by przypadł danej osobie przy dziedziczeniu ustawowym. Podstawę ustalenia zachowku stanowi substrat zachowku, na który składa się czysta wartość spadku i niektóre darowizny zdziałane przez spadkodawcę. Jeśli uprawniony nie otrzymał swojego zachowku w drodze powołania do spadku, darowizny czy zapisu, przysługuje mu roszczenie o zachowek. Uprawniony może w takim wypadku dochodzić jedynie zapłaty określonej kwoty pieniężnej – jest wierzycielem spadku; nie ma natomiast prawa do poszczególnych przedmiotów spadkowych.
Roszczenia z tytułu zachowku przedawniają się w terminie 5 lat od ogłoszenia testamentu, a roszczenia uzupełniające wobec obdarowanych – w terminie 5 lat od otwarcia spadku. W tym czasie uprawniony może wystąpić z roszczeniem o zachowek. Jednak samo uprawnienie do zachowku nie wygasa po tym terminie i w szczególności spełnienie świadczenia z tego tytułu, po upływie okresu przedawnienia roszczenia, jest nadal świadczeniem należnym.
