Testament ustny.
Testament ustny to szczególna forma sporządzenia ostatniej woli. Dotyczy osób, wobec których zachodzi obawa rychłej śmierci. W praktyce ta forma testamentu, mimo że prawo polskie traktuje ją jako formę szczególną, należy do najbardziej popularnych obok testamentu notarialnego i holograficznego. Jej popularność wynika z polskiej kultury prawnej, której elementem jest odkładanie decyzji o sporządzeniu testamentu. Prowadzi to do sytuacji, gdy spadkodawca dopiero „na łożu śmierci” dokonuje tej ważnej czynności prawnej, i wówczas często rzeczywiście jedyna dostępna dla niego forma to testament ustny. testament ustny jest testamentem szczególnym, ma dwie podstawowe konsekwencje. Po pierwsze, sporządzający testament może z tej formy skorzystać wyłącznie w szczególnych, określonych prawem sytuacjach. Po drugie, testament taki traci moc z upływem 6 miesięcy od ustania okoliczności uzasadniających niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadek otworzy się przed upływem tego terminu. Sporządzenie testamentu ustnego polega na złożeniu ustnego oświadczenia ostatniej woli w obecności trzech świadków w okolicznościach prawem dopuszczalnych: gdy istnieje obawa rychłej śmierci albo zachowanie zwykłej formy testamentu wskutek szczególnych okoliczności jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. W przypadku testamentu ustnego występuje zatem tożsamość formy oświadczenia woli (ustna) i formy czynności prawnej (ustna). Natomiast jego cechą jest brak utrwalenia treści oświadczenia. Stąd, po pierwsze, praktycznie nie ma możliwości zastosowania skomplikowanych i złożonych postanowień przy zachowaniu tej formy oraz, po drugie, prawo przewiduje precyzyjnie uregulowane sposoby utrwalenia treści testamentu ustnego. Niezastosowanie żadnego z nich w przewidzianym przepisami czasie powoduje, że testament ustny nie przestaje być ważny, jednakże z powodu niemożliwości zgodnego z prawem odtworzenia jego treści staje się bezskuteczny.
Testament sporządzony ustnie wymaga potwierdzenia jego treści. Może ono nastąpić w dwóch formach: pisemnej i sądowej, które wzajemnie się wykluczają. Pismo stwierdzające treść testamentu powinno być sporządzone przez jednego ze świadków lub przez osobę trzecią. Powinno ono zawierać miejsce, datę i treść złożonego oświadczenia woli, miejsce i datę potwierdzenia testamentu, podpis testatora, świadków i osoby sporządzającej pismo.
Drugim sposobem jest potwierdzenie sądowe. Treść zostaje ustalona i potwierdzona przez zgodne oświadczenia świadków złożone przed sądem. Jest to rozwiązanie ograniczone czasowo, może nastąpić tylko w ciągu 6 miesięcy od otwarcia spadku. Niepotwierdzenie treści testamentu ustnego skutkuje jego nieważnością.
Co istotne ważność tego testamentu szczególnego jest ograniczona. Jest on ważny jedynie przez sześć miesięcy od momentu upływu okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu.
Testament podróżny.
Testament podróżny należy do testamentów szczególnych, których sporządzenie możliwe jest w sytuacji, w której zaistnieją szczególne okoliczności. Jest to szczególna postać testamentu urzędowego. Ta forma testamentu, w praktyce nie występuje. Nie mniej ta forma testamentu występuje również w innych europejskich krajach jak np. Hiszpania czy Niemcy. Testament sporządzony w tej formie może budzić szereg wątpliwości interpretacyjnych. Nadmienić należy, iż uregulowanie tego testamentu szczególnego wynikało z przeświadczenia o podwyższonym niebezpieczeństwie związanym z podróżowaniem statkiem morskim czy powietrznym, co w obecnych czasach uznać należy za nonsens. Okoliczności dopuszczające sporządzenie testamentu na statku morskim lub powietrznym to:
- podróż statkiem morskim lub powietrznym;
- statek musi być polski;
- nie jest przesłanką ani obawa rychłej śmierci (bez względu na to, czy wynikająca ze względów subiektywnych, czy obiektywnych), ani niemożliwość skorzystania ze zwykłej formy testamentu.
Co istotne ważność tego testamentu szczególnego jest ograniczona. Jest on ważny jedynie przez sześć miesięcy od momentu upływu okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu.
