Testament sporządzony w formie aktu notarialnego jest obecnie najpopularniejszą formą sporządzania testamentu. Choć sporządzenie aktu ostatniej woli w tej formie jest trudniejsze niż własnoręcznie oraz wiąże się z koniecznością poniesienia kosztów notarialnych, to jednocześnie ma wiele zalet, z których w pierwszej kolejności należy wymienić zwiększenie pewności spadkodawcy, że jego testament jest ważny i wywrze zamierzony przez niego efekt co do dokonanych w nim rozrządzeń. Ponadto, sporządzając testament notarialny, spadkodawca, który z reguły nie ma wystarczającej wiedzy prawniczej, może skorzystać z fachowej porady, co pozwoli mu uniknąć dyspozycji niedopuszczalnych w prawie polskim. Do niewątpliwych zalet tej formy sporządzania testamentu należą:
Po pierwsze, forma ta sprzyja realizacji ostatniej woli zmarłego. Składa się na to wiele czynników. Już przy formułowaniu rozrządzeń spadkodawca uzyskuje pomoc profesjonalisty, co pozwoli mu uniknąć nieporozumień co do skutków prawnych, jakie dokonane przez niego dyspozycje wywrą po jego śmierci. Ponadto, notariusz zadba, aby akt ostatniej woli nie był wadliwy pod względem formalnym. Jego udział będzie też utrudniał ewentualne próby podważania testamentu z powołaniem się na brak zdolności testowania spadkodawcy, ponieważ notariusz ma obowiązek odmówić dokonania czynności prawnej, jeśli poweźmie podejrzenie, że osoba, która przed nim staje, nie ma zdolności do czynności prawnych (skoro tego nie zrobi, to można przypuszczać, choć jest to założenie wzruszalne, że testujący miał zdolność testowania).
Po drugie, notariusz przechowuje testament, co gwarantuje, że po śmierci spadkodawcy nie zostanie on zniszczony przez niezadowolonego spadkobiercę (albo raczej osobę wyłączoną od dziedziczenia). Niemożliwe też będzie przerabianie czy podrabianie tego testamentu – ewentualnie można próbować sfałszować cały akt ostatniej woli, dowodząc, że uchylono w nim wcześniejszy testament notarialny, co jednak jest już znacznie trudniejsze. Jest też możliwe zniszczenie wypisu aktu notarialnego testamentu, co może zostać uznane za odwołanie testamentu, jednak będzie wymagało indywidualnej oceny w każdym przypadku.
Po trzecie, testament notarialny ma moc dowodową dokumentu urzędowego.
Po czwarte, testament notarialny dostępny jest dla szerszej grupy testatorów, bo mogą go sporządzić osoby niepełnosprawne (np. niemówiące czy niesłyszące), ale też niepiśmienni.
Po piąte, wyłącznie w testamencie notarialnym można ustanowić zapisy windykacyjne (omówienie tego zagadnienia nastąpi w jednym z kolejnych wpisów).
Tak jak każda forma aktu ostatniej woli, również testament notarialny obok zalet ma pewne wady. Podstawowa to koszty, jakie trzeba ponieść w związku z jego sporządzeniem. Nie są to jednak koszty duże.
Poza tym wymaga on, co do zasady, pewnego przygotowania, umówienia terminu wizyty w kancelarii notarialnej itp. Ponadto, mimo że w świetle prawa sporządzenie testamentu notarialnego nie ogranicza zasady odwołalności, ponieważ akt ostatniej woli w tej formie można zmienić i odwołać testamentem sporządzonym w dowolnej formie, to jednak dokonywanie drobnych zmian w treści dyspozycji może być kosztowne, gdyby spadkodawca chciał tego dokonać także w formie testamentu notarialnego.
